Godišnji porez na dohodak građana za 2022. godinu

Jedna od poreskih tema koju mediji svake godine rado isprate jeste godišnji porez na dohodak građana. U novinskim tekstovima možete pročitati da se radi o „porezu za bogate“ ili o porezu na „ekstra dohodak“.

Stručnjaci koji se bave poreskim temama reći će vam da je u pitanju poreski oblik definisan članom 5. Zakona o porezu na dohodak građana. Kako se zapravo obračunava ovaj porez i ko je dužan da ga plati, pročitajte u nastavku.

Godišnji porez na dohodak građana je „lični“ porez. Njega ne obračunavaju i ne plaćaju firme, već pojedinci – građani Republike Srbije koji su tokom 2022. godine ostvarili ukupan prihoda iz različitih izvora veći od 3.719.376,00 dinara.

Ukoliko je suma vaših prihoda tokom protekle godine niža od navedenog limita, koji približno iznosi 31.710 EUR – možete da odahnete. Vi niste obveznik ovog poreza. U suprotnom, evo na šta treba da obratite pažnju.

Ovaj porez plaćaju:

• rezidenti Republike Srbije – na dohodak ostvaren u Republici i dohodak ostvaren u inostranstvu, i
• nerezidenti – samo na dohodak ostvaren u Republici.

Rezidenti Republike Srbije su svi građani koji na teritoriji Republike imaju prebivalište ili centar poslovnih i životnih interesa, ili, na teritoriji Republike, neprekidno ili sa prekidima, borave 183 ili više dana u periodu od 12 meseci koji počinje ili se završava u odnosnoj poreskoj godini.

Dakle, ako živite i radite u Srbiji, i ne provodite značajno vreme tokom godine van njenih granica, vi ste nesumnjivo rezident Srbije.

Ukoliko često putujete, živite na relaciji Srbija – inostranstvo ili vaš životni stil podrazumeva da svakih nekoliko meseci promenite grad (i državu) u kojoj živite i radite, potrebno je pažljivo sagledati okolnosti i odrediti rezidentnost na osnovu pravila koja su data u članu 7. Zakona o porezu na dohodak građana. Ovo često nije lak zadatak. Posvetite mu dovoljno pažnje kako ne biste zbog pogrešnog opredeljenja poreske rezidentnosti trpeli sankcije.

Pop zvezda Shakira optužena je da je nepravilnim deklarisanjem poreske rezidentnosti pokušala da neosnovano umanji svoje poreske obaveze i suočava se sa optužnicom i potencijalnom kaznom od 8 godina zatvora. Naime, španske vlasti tvrde da se pop zvezda 2015. godine preselila sa Bahama u Španiju, ali je za poreske potrebe nastavila da se izjašnjava kao rezident Bahama.

No, da se vratimo na temu.

U tekstu smo više puta upotrebili termin ukupni prihodi, pa hajde da ovaj termin raščlanimo.

U ukupan prihod ili kako Zakon o porezu na dohodak građana kaže u zbir dohotka za oporezivanje ulaze, između ostalog, sledeći prihodi ostvareni u 2022. godini:

1. zarada iz radnog odnosa (zaposleni ste kod poslodavca po osnovu ugovora o radu, na određeno/neodređeno, sa punim/skraćenim radnim vremenom);
2. naknada po osnovu ugovora o privremenim i povremenim poslovima, bez obzira na to da li ste ugovor zaključili direktno sa poslodavcem ili preko omladinske ili studentske zadruga;
3. naknada po osnovu ugovora o delu;
4. naknada po osnovu ugovora o dopunskom radu;
5. primanja članova organa uprave pravnog lica;
6. lična zarada preduzetnika i preduzetnika poljoprivrednika;
7. primanja od povezanih lica i bivših poslodavaca (primanja nakon prestanka radnog odnosa);
8. činjenja pogodnosti (davanja bonova, hartija od vrednosti, robe, poklona, opraštanja dugova prema poslodavcu, korišćenja službenog vozila u privatne svrhe, pokrivanja rashoda zaposlenog, premije osiguranja osim neoporezivih, itd);
9. oporeziva dobit preduzetnika koji vodi poslovne knjige, iskazana u poreskom bilansu;
10. paušalno utvrđen prihod u rešenju poreskog organa za preduzetnike paušalce;
11. naknada po osnovu autorskog ugovora;
12. zakupnine od izdavanja nepokretnosti u zakup ili podzakup, uključujući i prihod od iznajmljivanja stanova i soba za period duži od 30 dana;
13. zakupnine od davanja u zakup pokretnih stvari (opreme, transportnih sredstava i drugih pokretnih stvari);
14. oporezivi prihod sportista i sportskih stručnjaka;
15. oporezivi prihod od pružanja ugostiteljskih usluga u ugostiteljskom objektu domaće radinosti i objektu seoskog turističkog domaćinstva;
16. primanja stečajnih upravnika, sudskih veštaka, sudija porotnika i sudskih tumača;
17. prihodi po osnovu prikupljanja i prodaje sekundarnih sirovina;
18. nagrade i druga slična davanja fizičkim licima koja nisu zaposlena kod isplatioca, a koja proizlaze iz rada ili druge vrste doprinosa delatnosti isplatioca, u iznosu preko 16.666 dinara godišnje, ostvarena od jednog isplatioca;
19. i druge vrste prihoda definisane članom 87. Zakon o porezu na dohodak građana.

Spisak oporezivih prihoda je prilično dug, a jedan od retkih oblika koji se ne oporezuje ovom dažbinom je učešće u dobiti, odnosno dividenda, koje pravno lice isplaćuje svom osnivaču.

Oporezivi prihodi umanjuju se za iznos poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje koji su plaćeni na teret radnika odnosno primaoca prihoda. Praktično, u zbir ulaze neto iznosi prihoda.

Svaka firma dužna je da izda PPP-PO potvrdu fizičkom licu kome je isplatila oporezivi prihod, zaključno sa 31.01.2023. godine za prethodnu godinu. Na osnovu prikupljenih PPP-PO potvrda možete sračunati svoj ukupni dohodak za oporezivanje. 

Od dobijenog zbira oduzima se neoporezivi iznos od 3.719.376,00 dinara.

Lica mlađa od 40 godina imaju pravo na dodatno umanjenje u istom iznosu, ali samo za prihod ostvaren po osnovu zarade, autorskih i srodnih prava i samostalne delatnosti (prihod preduzetnika).

Ostatak predstavlja oporezivi prihod, na koji se obračunava porez po progresivnoj stopi:

• od 10%, do iznosa od 7.438.752 dinara
• od 15% na iznos preko 7.438.752 dinara.

Obračunati iznos poreza može se umanjiti:

• za poreskog obveznika – 495.917 dinara, i
• za izdržavanog člana porodice – 185.969 dinara po članu.

Zbir ličnih odbitaka ne može preći iznos od 50% dohotka za oporezivanje.

Ove godine, po prvi put, poresku prijavu pripremiće Poreska uprava, na osnovu podataka iz službenih evidencija.

Poreska prijava biće nakon toga dostupna poreskim obaveznicima na portalu ePorezi, najkasnije do 01.04.2023. godine.

Međutim, odgovornost za konačne podatke na osnovu kojih će biti utvrđen porez imaju građani, obveznici poreza. Oni su dužni da prijave koje je pripremila Poreska uprava pregledaju, po potrebi isprave, ukoliko su u nekom delu netačni, i da zatim plate porez i predaju prijavu, do 15.05.2023. godine.

Za kraj podvlačimo da, zbog izmenjenog načina utvrđivanja poreza, počevši od ove godine, Poreska uprava neće izdavati rešenja o visini utvrđenog poreza. Fizička lica plaćaju iznos koji su sama utvrdila u poreskoj prijavi, a na bazi nacrta prijava koje će pripremiti Poreska uprava.