Zapošljavanje starosnog penzionera

Osiguranici u Republici Srbiji mogu da steknu pravo na:

• starosnu,
• invalidsku i
• porodičnu penziju.

Kada lice ispuni uslove za starosnu penziju, ono stiče pravo na novčanu naknadu i po pravilu prestaje da radi.

Određeni broj lica, iz različitih razloga, i nakon što “ode u penziju” želi da nastavi da radi i prirodno, postavlja se pitanje da li je to moguće.

Prema zakonima Republike Srbije, osoba koja je ostvarila pravo na starosnu penziju može ponovo da zasnuje radni odnos, ukoliko ispunjava opšte uslove utvrđene Zakonom o radu odnosno pravilnikom o organizaciji i sistematizaciji poslova kod poslodavca

Kada su u pitanju invalidski i porodični penzioneri, situacija je drugačija, pa valja podvući da u ovom tekstu govorimo isključivo o ponovnom zasnivanju radnog odnosa od strane starosnog penzionera.

Radni odnos, kao i sa svakim drugim zaposlenim, zasniva se zaključenjem ugovora o radu. Angažovanje može biti dogovoreno na neodređeno ili na određeno vreme.

Pre stupanja na rad, starosni penzioner treba da bude prijavljen na obavezno socijalno osiguranje od strane poslodavca, putem portala CROSO.

Starosni penzioner koji se radno angažuje ima, generalno govoreći, ista prava i obaveze kao i ostali zaposleni – pravo na pauze tokom rada, godišnji odmor, naknadu troškova prevoza itd. uz nekoliko izuzetaka.

Zbog svog statusa, starosni penzioner nikada više ne može steći status nezaposlenog lica niti pravno naotpremninu radi odlaska u penziju.

Sledeće važno pitanje koje se postavlja jeste da li starosni penzioner gubi pravo na penziju u slučaju ponovog zaposlenja. Odgovor je – ne. I nakon što se ponovo radno aktivira, lice nastavlja nesmetano da prima novčanu naknadu.

Šta više, po prestanku radnog odnosa koji je zasnovao, penzioner ima pravo na svojevrsnu reviziju (uvećanje) penzije po osnovu novog radnog staža i doprinosa za penzijsko i invalidsko osiguranje koje je poslodavac uplaćivao tokom perioda rada.

Ovo pravo može da se ostvari ako je:

• radno odnos trajao duže od godinu dana,
• penzioner bio prijavljen na socijalno osiguranje, i
• poslodavac uplaćivao doprinose,

Uslovi su kumulativni – potrebno je da sva tri uslova budu ispunjena da bi revizija bila moguća.

Specifičnosti obračuna zarade starosnog penzionera koji je ponovo zaključio ugovor o radu

Na zaradu koju ostvari starosni penzioner obračunava se:

• Porez na zarade, na isti način kao za sve druge zaposlene, i
• Doprinos za penzijsko i invalidsko osiguranje, na isti način kao za sve druge zaposlene.
• Doprinos za obavezno zdravstveno osiguranje.

Prilikom obračuna zarade za starosnog penzionera koji je ponovo zasnovao radni odnos ne obračunava se doprinos za osiguranje od nezaposlenosti jer ovo lice po prirodi stvari nikada više ne može steći status nezaposlenog lica.

Do pre nekoliko godina, tačnije do aprila 2019. godine, na zaradu penzionera koji ponovo zasniva radni odnos nije se obračunavao i plaćao doprinos za zdravstveno osiguranje. Tadašnjom izmenom zakona, ova obaveza je uspostavljena.

Pre izmene, postojala je mogućnost izbora. Penzioneri su mogli izjavom da se opredele da budu zdravstveno osigurani kao starosni penzioneri ili kao zaposleni.

Ako bi se opredelili za prvu opciju, penzioneri nisu mogli da ostvare naknadu zarade za vreme bolovanja na teret Fonda zdravstvenog osiguranja, jer ovo pravo imaju samo zaposleni radnici, i nije predviđeno za osobe koje su korisnici zdravstvenog osiguranja kao penzioneri.

Ukidanjem mogućnosti izbora, svi penzioner postali su obavezno zdravstveno osigurani po osnovu zaposlenja. Prilikom obračuna njihove zarade, obračunava se i plaća doprinos za zdravstveno osiguranje, a samim tim imaju ista prava po osnovu bolovanja kao i ostali zaposleni.

Izuzimajući navedene specifičnosti, metod obračuna zarade se u ostalim segmentima ne razlikuje od obračuna zarade zaposlenih.

Nakon obračuna zarade, a pre isplate podnosi se poreska prijava PPP PD u elektronskom obliku na portalu Poreske uprave ePorezi.

U zavisnosti od primaoca zarade, šifra vrste prihoda može biti:

• 1 09 101 00 0 – za penzionera po osnovu zaposlenja
• 1 10 101 00 0 – za penzionera samostalnih delatnosti
• 1 12 101 00 0 – za vojnog penzionera
• 1 13 101 00 0 – za poljoprivrednog penzionera